محمدعلی نجفی، در ۲۳ دی ۱۳۳۰ در تهران به دنیا آمد و در دبیرستان مروی واقع در خیابان ناصر خسرو تحصیلات متوسطه را با مدرک دیپلم ریاضی به پایان رساند و برای تحصیل مهندسی وارد دانشگاه صنعتی شریف شد که بعدا به ریاضی تغییر رشته داد. نجفی در مسابقات ملی ریاضی ایران که در سال ۱۹۷۴ در دانشگاه شیراز برگزار شد، مقام نخست کشوری را به‌دست آورد. پس از دریافت لیسانس ریاضی، در مهر ۱۳۵۳ وارد دوره دکترای موسسه فناوری ماساچوست (اِم آی تی) شد و تحصیل خود را زیر نظر برترام کاستانت در زمینه نظریه لی شروع کرد. در زمان انقلاب ۵۷ به ایران آمد و چون به‌طور مستقیم وارد دوره دکترای ریاضی شده بود، به اصرار استادش، از کارهای ناتمام رساله دکترایش به عنوان پایان‌نامه کارشناسی ارشد دفاع کرد و در هشتم فروردین ۱۳۵۸، بدون گرفتن مدرک دکترا خود به ایران آمد. او در گذشته شهردار تهران، مشاور امور اقتصادی رئیس‌جمهور، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و عضو سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بوده است. او فعالیت سیاسی خود را از سال ۱۳۵۹ در جایگاه ریاست دانشگاه صنعتی اصفهان آغاز کرد. در فاصله سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ در جایگاه وزارت علوم فعالیت می‌کرد و از ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶ وزارت آموزش و پرورش را در کابینه اکبر هاشمی رفسنجانی برعهده داشت. نجفی از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ در کابینه سید محمد خاتمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه بود. در فاصله سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ از اعضای شورای شهر تهران به‌شمار می‌آمد. در دولت یازدهم، در سال ۱۳۹۲ برای یک دوره ۶ ماهه ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و برای یک دوره ۵ ماهه در سال ۱۳۹۴ سرپرستی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را برعهده داشت.