اعتماد/ مروری بر واکنش‌های مختلف به ردصلاحیت روحانی؛ مصلحت نبود یا صلاحیت؟

ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ همزمان با مرحله نخست انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در ‌حالی برگزار خواهد شد که ردصلاحیت حسن روحانی رئیس‌جمهور پیشین و عضو فعلی مجلس خبرگان رهبری مورد توجه چهره‌های مختلف قرار دارد.

چهارم بهمن ماه سال جاری بعد از آنکه خبر ردصلاحیت حسن روحانی توسط سایت او اعلام و تایید شد، رئیس دولت یازدهم و دوازدهم در سه نامه به شورای نگهبان خواستار اعلام دلایل ردصلاحیت خود شد. به‌‌رغم ردصلاحیت این عضو فعلی مجلس خبرگانِ رهبری برای انتخابات آتی این مجلس، او در واکنش به ردصلاحیت خود از مردم خواست که در انتخابات پیش‌ رو شرکت کنند و «رأی اعتراضی» دهند.

بنا بر اعلام سایت حسن روحانی، او سومین نامه خود به شورای نگهبان را روز چهارشنبه دوم اسفند ارسال کرده و علت ارسال این نامه بی‌پاسخ ماندن دو نامه پیشین او اعلام شده است. نامه‌های روحانی اما بی‌پاسخ مانده است.

هادی طحان‌نظیف سخنگوی شورای نگهبان درباره عدم پاسخگویی این شورا به نامه‌های رئیس‌جمهور پیشین ایران روز چهارشنبه هفته گذشته گفت که «اولویت ما بررسی صلاحیت کسانی است که شکایت داشتند» و تأکید کرد که «نسبت به کسانی که شکایت نداشتند، هنوز وارد بررسی نشدیم. حتما رسیدگی می‌کنیم و حق قانونی آن‌هاست.»

بعد از سه نامه بی‌پاسخ حسن روحانی به شورای نگهبان، هادی صادقی معاون رئیس قوه قضاییه و کاندیدای مجلس خبرگان با اشاره به دلایل مختلفی ازجمله عدم صلاحیت علمی که برای ردصلاحیت کاندیداهای خبرگان مطرح می‌شود، در پاسخ به سؤالی درباره ردصلاحیت روحانی و علوی به خبرآنلاین گفته است که ممکن است افرادی به دلایل بعضی عملکردهایشان مورد انتقاد قرار گرفته باشند و همین انتقادات سبب شود در نظر فقهای محترم شورای نگهبان در صلاحیت آن افراد خدشه وارد شود و این هم یکی از عواملی است که ممکن است باعث حذف برخی افراد شود، به عنوان مثال ممکن است عوامل سیاسی، اجرایی یا مسئله التزام به اسلام و ولایت فقیه یا چیزهای دیگری از این قبیل باشد.

او همچنین تاکید کرده است که «برای هر کدام از آن‌ها ممکن است یک عامل اثر گذاشته باشد و مختلف است و یکسان نیست، مثلاً ما در دوره قبلی افرادی را داشتیم که بسیار معروف و مشهور و شناخته‌شده بودند که حاضر نشدند آزمون بدهند و چون حاضر نشدند آزمون بدهند و می‌گفتند ما را همین‌طور قبول کنید و فقهای محترم شورای نگهبان هم قبول نداشتند و می‌گفتند که ما نمی‌دانیم شما واقعا مجتهد هستید یا خیر و باید تشریف بیاورید و آزمون بدهید و فقط دعوا سر همین یک بخش بود.»

محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور در دولت روحانی نیز در همین ارتباط به ایلنا گفته است که «ردصلاحیت آقای روحانی اتفاق خیلی عجیبی است، در مجلس خبرگانی که از حالا معلوم است اکثریت آن‌ها یک تفکر را دارند، سه تا چهار تفکر غیر از خودشان را هم نپذیرفتند. قطعا روحانی را به خاطر صلاحیت علمی و موضوعات تخصصی رد نکردند، بلکه به خاطر شجاعت و بیان حرف‌ و خواست مردم رد کردند.»

او همچنین تاکید کرده است که «خیلی از کسانی که می‌توانستند در انتخابات بیایند و مردم را سر صندوق‌های رای بیاورند، الان نیستند. امیدوارم فضای مناسبی به وجود بیاید و مردم بیشتر بیایند.»

ردصلاحیت روحانی به دلیل «مشکل علمی یا عدم اجتهاد» نبود

محسن اسماعیلی کاندیدای انتخابات خبرگان نیز در گفت‌وگو با انصاف‌نیوز درباره ردصلاحیت حسن روحانی تاکید کرده که «در این مورد نمی‌توان مشکل علمی یا عدم اجتهاد را مطرح کرد، چون یک یا چند دوره عضو خبرگان بودند و طبق قانون خبرگان کسانی که عضو بودند، دیگر از نظر علمی مورد ارزیابی مجدد قرار نمی‌گیرند. ‌ای کاش امثال آقای روحانی هم در انتخابات حضور داشتند؛ حضورشان می‌توانست به پررونق‌تر شدن انتخابات کمک کند.»

دست پیش شریعتمداری

حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان در واکنش به خواسته حسن روحانی از شورای نگهبان برای انتشار عمومی دلایل ردصلاحیتش گفته بود که «آقای روحانی دلایل ردصلاحیت خود را از شورای نگهبان بخواهند و آن را برای اطلاع و قضاوت عموم منتشر کنند.»

او در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری فارس که درباره بیانیه روحانی بعد از ردصلاحیت نامزدی او برای مجلس خبرگان سؤال کرده بود، گفت: آقای روحانی طی بیانیه‌ای که در اعتراض به ردصلاحیت خود منتشر کرده است به نکاتی اشاره کرده‌اند که در جای خود قابل بحث و انتقاد جدی است. ایشان ازجمله به پنج دوره نمایندگی خود در مجلس شورای اسلامی، سه دوره نمایندگی خبرگان، دو دوره ریاست‌جمهوری و عضویت و ریاست در برخی شوراهای تصمیم‌گیری نظام اشاره کرده و ردصلاحیت خود را غیرقانونی و با انگیزه‌های سیاسی دانسته‌اند! که در پاسخ باید گفت به فرموده حکیمانه حضرت امام، «میزان حال فعلی افراد است.»

ردصلاحیت روحانی «سیاسی» است

سید محمدعلی ابطحی، عضو مجمع روحانیون مبارز نیز در واکنش به این ردصلاحیت گفته است که «من هم مثل خیلی‌های دیگر ردصلاحیت آقای روحانی را ردصلاحیت سیاسی می‌دانم. در حقیقت برای حضور نداشتن آقای روحانی یک مدیریتی شکل گرفت، چون آقای روحانی با برنامه‌ای متفاوت آماده حضور بود.»

او همچنین تاکید کرده است که «آقای روحانی یک مدیر قدیمی در کشور بوده که خدایی ناکرده اگر بحرانی هم در کشور به وجود بیاید، می‌توانست در مجلس خبرگان آن بحران را مهار کند. شاید قوی‌ترین مهره‌ای بود که می‌توانستند او را بیشتر در چارچوب مسائل جانشینی بدانند.»

نمی‌شود برای مشارکت افراد را تایید صلاحیت کرد!

علی مؤمن نامزد انتخابات مجلس خبرگان رهبری درخصوص ردصلاحیت حسن روحانی به جماران گفت: «من که اطلاع ندارم چه جهاتی باعث رد ایشان شده است. ایشان ان‌شاءالله که جزو صالح‌ترین افراد بودند و باشند. ولی براساس آنچه وظیفه شورای نگهبان است اگر ایشان را غیرصالح دیده، من کوچک‌ترین حرفی درباره ایشان نمی‌زنم. اگر واقعا غیرصالح دیده، آیا جا دارد که برای مشارکت بیشتر بگوییم غیرصالح، صالح است؟ اینکه دروغ است و شورای نگهبان برخلاف وظیفه خود رفتار کرده است. لابد براساس آنچه دیدند، جوری بوده که این‌گونه تشخیص دادند که صلاحیت ندارد.»

جدال لفظی آشنا و کریمی قدوسی؛ مصلحت نبود یا صلاحیت؟

حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور در دولت روحانی در واکنش به اعلام ردصلاحیت حسن روحانی در انتخابات مجلس خبرگان رهبری در توییت‌های کنایه‌آمیزی با قید این موضوع که «مصلحت نبود یا صلاحیت؟» نوشت: «رفت مرآت دل از کلفت آفاق به زنگ/ مرکز افتاد برون بس که شد این دایره تنگ».

او در پاسخ به توییت جواد کریمی قدوسی، نماینده تندروی مجلس که نوشته بود: «‏کسی که استعداد و اراده ‎سقیفه‌سازی را داشت توسط شورای محترم نگهبان ردصلاحیت شد» در توییتی نوشت: «سقیفه امروز یا دیروز یا فردا؟ ربِّ بِما أنْعمْت علی فلنْ أکُون ظهِیرا لِلْمُجْرِمِین [آیه‌۷ سوره قصص؛ ترجمه: موسی گفت ‌ای خدا، به شکرانه این نعمت که مرا عطا کردی من هم بدکاران را هرگز یاری نخواهم کرد.] زبان حال؛ رد‌ چو منی گزاف و آسان نبود/ محکم‌تر از ایمان من ایمان نبود».

آشنا همچنین در ادامه توییتی از حامد کاشانی سخنران مذهبی اصولگرا را نیز در صفحه خود بازنشر کرده که احتمالا بی‌ارتباط به ردصلاحیت روحانی نباشد. در این توییت نوشته شده است: «الان این تصمیماتی که مسئولان می‌گیرند واقعا در جهت مشارکت حداکثری است؟ چرا من نمی‌فهمم؟»

پایگاه خبری انصاف‌ نیوز نیز در گزارشی درباره ردصلاحیت روحانی نوشت: «این تصمیم فقهای شورای نگهبان در حالی اتخاذ شده است که آیت‌الله خامنه‌ای در ماه‌های اخیر چندین ‌بار بر رقابتی بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری که در اسفند ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد، تاکید کرده‌اند. رهبری نظام یک ماه قبل در دیدار جمعی از مردم کرمان و خوزستان با اشاره به تاکیداتی که بر رقابتی شدن انتخابات دارند درباره مفهوم انتخابات رقابتی اظهار داشتند: باید میدان برای حضور جناح‌های سیاسی و گرایش‌های گوناگون در مسابقه بزرگ انتخابات باز باشد تا همه دیدگاه‌ها و نگاه‌ها در این میدان فعال باشند. به نظرم می‌آید که مخاطب این باید در درجه نخست شورای نگهبان بوده است تا با تایید صلاحیت افراد از جناح‌های سیاسی و گرایش‌های گوناگون امکان حضور آن‌ها در انتخابات را فراهم کند، اما آنچه در عمل رخ داده است ناتوانی شورای نگهبان در تشخیص صلاحیت حسن روحانی به عنوان یکی از چهره‌های شاخص جریان میانه‌رو بوده است.»